Orlen – jakie są fakty

 

Legendarny filozof i erudyta Franciszek Fiszer chętnie rozprawiał o twórczości pisarza Marcela Prousta, podkreślając, że ma do niej obiektywny stosunek, ponieważ nie czytał żadnej książki tego autora. Podobnie sprawy się mają z analizą umowy pomiędzy PKN Orlenu z Saudi Aramco. Prawdopodobnie nikt z komentujących nie widział finalnego kontraktu, ale mimo to arbitralnie wypowiadają się w sprawie zapisów. W tym gronie znalazł się też wybitny ekonomista i były członek Rady Polityki Pieniężnej – organu decyzyjnego Narodowego Banku Polskiego, składają się z renomowanych polskich finansistów.

Miłosz Manasterski: Połączenie Orlenu i Lotosu to fuzja dekady

 

W rozmowie opublikowanej przez dziennik „Super Express” (10 stycznia 2023 r.) były członek Rady Polityki Pieniężnej używał argumentów, które część komentatorów i polityków powtarzała, w sprawie umowy pomiędzy PKN Orlenu z Saudi Aramco, w ostatnich tygodniach, na zasadzie „przekaz dnia” aby tworzyć określona narrację. Podstawowe zarzuty to: stworzenie, poprzez fuzję Orlenu i Lotosu, monopolu na polskim rynku paliw i przywileje dla saudyjskiego, mniejszościowego udziałowca. Ekonomista wspomina także o manipulowaniu cenami paliw przez PKN Orlen. Ten wywiad skłonił mnie do przyjrzenia się tym poglądom.

Zarówno Orlen, jak i Lotos były grupami kontrolowanymi przez Skarb Państwa. Dominujący wpływ na ich działalność miał ten sam właściciel, czyli polskie państwo. Czy w tej sytuacji można mówić o rzeczywistej konkurencji, która nagle została zlikwidowana poprzez fuzję obydwu podmiotów? Byłbym wstrzemięźliwy z formułowaniem takiej opinii. W minionych latach trudno było dostrzec przejawy konkurencji cenowej obu koncernów.

Jednak kluczowe dla oceny fuzji jest to, że jej celem nie jest rozwijanie monopolu państwa na rynku sprzedaży paliw, a budowa silnego i wydajnego koncernu multienergetycznego, inwestującego w „zieloną energię”. Już teraz udział w przychodach „powiększonego” (w wyniku fuzji) PKN Orlenu ze sprzedaży detalicznej ogółem (czyli i paliw, i przysłowiowych hot-dogów oraz kawy) wynosi ledwie 4 proc.

Miłosz Manasterski: Silny Orlen, bezpieczniejsza Polska

Ekonomista dostrzega – na podstawie medialnych doniesień, jako że umowa pozostaje nadal tajemnicą – że Saudi Aramco wraz z mniejszościowym pakietem akcji Rafinerii Gdańskiej otrzymało wyjątkowe przywileje, a mianowicie prawo weta. Brzmi poważnie, ale w istocie sprowadza się to (o ile, podkreślam, doniesienia medialne są zgodne z rzeczywistością) do zapisów spotykanych w większości umów. Otóż mniejszościowy udziałowiec nie chce być w pozycji klienta funduszu inwestycyjnego, który powierza swoje pieniądze i nie ma wpływu na ich zarządzanie. Dlatego w umowach występują zastrzeżenia m.in. o wymogu zgody mniejszościowego udziałowca na inwestycje przekraczające określone kwoty i na inne działania, niebędące zwykłymi czynnościami zarządczymi.

Trudno oczekiwać, że Saudi Aramco – czy jakikolwiek inny podmiot – zainwestują swoje pieniądze i zrzekną się całkowicie wpływu na ich inwestowanie. Nawiasem mówiąc, to właśnie Komisja Europejska, a nie PKN Orlen narzuciła wymóg zbycia części udziałów w Lotosie – wspomniany ekonomista twierdzi zaś, że Komisja Europejska „wystąpiła w obronie naszego rynku wewnętrznego”.

Na koniec kilka słów o cenach. Nie chcę odnosić się do zarzutów o manipulowanie marżami. PKN Orlen w tej sprawie zabierał głos, zabrali głos i krytycy polityki cenowej koncernu. Faktem jest jednak, że 1 stycznia 2023 r., mimo powrotu czasowo zawieszonych podatków, w tym 23 proc. stawki VAT, nie przyniósł podwyżek cen benzyny i diesla o 1,5-2 zł na litrze, co było czarnym, ale realnym scenariuszem. Ceny paliw wciąż należą do najtańszych w Unii Europejskiej – z danych portalu epetrol.pl wynika, że 4 stycznia 2023 tr. Polska była czwartym najtańszym państwem w Wspólnoty, jeśli chodzi o cenę litra benzyny E95 i siódmym, jeśli chodzi o cenę litra oleju napędowego. I takie są fakty.

Juliusz Bolek

Przewodniczący Rady Dyrektorów Instytutu Biznesu

Juliusz Bolek jest ekspertem z zakresu zarządzania, promocji i komunikacji. Absolwent Uniwersytetu Warszawskiego i Polskiej Akademii Nauk. Prowadzi własną działalność pod marką Ars PR. Od 1987 roku pracował jako dyrektor, doradca zarządu, członek zarządu i członek rad nadzorczych w instytucjach oraz spółkach prawa handlowego, zatrudniających od 2 do 20 tysięcy osób.

Dr Maria Andrzej Faliński w gronie ekspertów

Juliusz Bolek posiada certyfikat, przyznany przez Polski Instytut Dyrektorów, w uznaniu za postawę i działania wyróżniające się najwyższymi standardami Corporate Governance i wartościami etycznymi w biznesie”. Od 2011 roku jest Przewodniczącym Rady Dyrektorów Instytutu Biznesu. W 2017 roku otrzymał wyróżnienie „Finansista Roku”.

Juliusz Bolek jest wykładowcą Wyższej Szkoły Handlu i Finansów Międzynarodowych (MBA), Społecznej Akademii Nauk, Wyższej Szkoły Promocji i Instytutu Audytu i Ewaluacji. W prowadzonych przez siebie zajęciach wykorzystuje praktyczną wiedzę jaką zdobył w pracy zawodowej. Autor książek: „Adwokaci w walce o sprawiedliwość”, „Lekarze w walce o zdrowie”, prac z zakresu socjologii: „Studenci ’86 – postawy”, „Młodzi twórcy ’87” oraz wielu artykułów naukowych.

Juliusz Bolek jest ekspertem Instytutu ESG oraz uczestniczy m. in. w pracach kapituły konkursu „Pracodawca Godny Zaufania”, oraz jury konkursu „Luksusowa Marka Roku” J.

Centrum Informacji, refleksje, jak się zarabia, 10.01.2023